หนังไทย

ทุกครั้งที่ 'อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล' มีโอกาสขึ้นพูดบนเวที สุนทรพจน์ของเขาจะสร้างกระแสความสนใจได้เสมอ อาจกล่าวได้ว่า การพูดของเขานับเป็นการเคลื่อนไหวอย่างหนึ่ง ...Film Club ขอพาย้อนรอยสำรวจว่าเขาแสดงจุดยืนอย่างไรในฐานะนักทำหนังที่เป็นพลเมืองไทยและพลเมืองโลก

การสร้างและดำรงคงอยู่ของตัวตนของคนรุ่นปัจจุบันไม่ได้มีปัจจัยจากเพียงแค่การเลี้ยงดู กลุ่มเพื่อน หรือสื่อที่พวกเขารับมาอีกแล้ว โลกในอินเทอร์เน็ต โรงแรมที่กักขังแอนเป็นจำนวนมาก เป็นโลกจริงที่จริงกว่าห้องนอนของตนและชีวิตร่วมกับพ่อแม่หรือโรงเรียนเสียด้วยซ้ำ วัยรุ่นก่อร้างสร้างตัวตนโดยไม่ได้เพียงแค่ถูกหล่อหลอม กำหนด หรือควบคุมโดยแค่พ่อแม่ ครู หรือกลุ่มเพื่อน แต่คนที่สอดส่อง สร้างแรงปรารถนา วิพากษ์วิจารณ์ตัวตนของพวกเขาคือคนไม่รู้จักทั้งโลกในพื้นที่โลกเสมือน

หนังเรื่องสุดท้ายที่กลายเป็นการผลิบานของทุกความหลงใหลที่ผ่านมาของหม่อมน้อย การเมืองถูกผลักออกไปให้พื้นที่กับศิลปะ ทุกอย่างถูกนำมาใช้ในหนังเรื่องนี้อย่างไม่ประนีประนอมต่อผู้ชมอีกต่อไป

อันที่จริง ในสมัยของรัชกาลที่ 3 เป็นยุคทองของการค้าเรือสำเภากับจีน ความเฟื่องฟูของสังคมทำให้สังคมแบบไพร่เดิมค่อยๆ ผ่อนคลายกฎเกณฑ์การเข้าเดือนออกเดือน เพื่อจะขยับขยายให้ไพร่เข้ามาอยู่ในตลาดการค้ามากขึ้น หน้าตาสยามมีความเป็นจีนทั้งด้วยพระราชนิยม และชุมชนจีนที่ขยายตัวขึ้นมาก โดยเฉพาะความมั่งคั่งของชนชั้นนำในระดับกษัตริย์และขุนนางก็อู้ฟู่จากการค้าขายผูกขาด

‘กลุ่มแรงงานนักเรียนหนัง’ คือใคร?

เริ่มจากภาพที่นอกหน้าต่างรถไฟ ภาพเคลื่อนไหวเร็วผ่านกรอบหน้าต่าง เร็วจนบางครั้งกระตุก พวกเขาไปเที่ยวกันกระมัง ชายหนุ่มสามคนกับหญิงสาวหนึ่งคน คนรักของหนึ่งในสามคนนั้น พวกเขาไปเที่ยวพิพิธภัณฑ์และพบว่ามันปิดซ่อม พวกเขาเดินเล่นไปตามทางรถไฟ พูดถึงอดีตกลายๆ พอให้รู้ว่ามันคือทางรถไฟที่สร้างไม่เสร็จและเต็มไปด้วยประวัติศาสตร์บาดแผลของการขูดรีดแรงงานเชลยศึก พวกเขาไปพักกันที่แพกลางน้ำ ตั้งวงดื่มกิน พูดคุยกันเรื่องชีวิต และจู่ๆ ก็มีพลุสว่างอยู่กลางฟ้ามืดดำ  เธออีกคนเดินวนอยู่ในป่า คงหลงทางกระมัง ก่อนหน้านี้เธออาจจะมากับเพื่อนสาวอีกคน กางเตนท์อยู่กลางป่า แต่จู่ๆ เธอก็เหลือตัวคนเดียว สับสนหวาดกลัว...

ใบปิด หรือ โปสเตอร์ เป็นสื่อโฆษณาที่เติบโตวิวัฒนาการมาคู่กับภาพยนตร์อย่างแยกจากกันไม่ได้ โดยในประเทศไทยนั้น รูปแบบของใบปิดก็มีการพัฒนามาตามยุคสมัยของเทคโนโลยีการผลิต ซึ่งช่วงเวลาที่เรียกว่าเป็นยุคทองของใบปิดหนังไทย ก็คือการค้นพบเทคนิค “การเขียนใบปิดด้วยสีโปสเตอร์” โดยบังเอิญของชายที่ชื่อ สมบูรณ์สุข นิยมศิริ หรือที่เรารู้จักกันในนาม “เปี๊ยกโปสเตอร์” และกลายเป็นจุดเริ่มต้นยุคทองของ “ใบปิดหนัง” สไตล์ไทยๆ ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวมาจนถึงทุกวันนี้

หนังเรื่องนี้ฉายในปี 2538 ก่อนที่ฟองสบู่เศรษฐกิจไทยจะแตกเพียง 2 ปี ถือว่าเป็นช่วงที่ชนชั้นกลางไทยกำลังชื่นมื่นกับความสำเร็จทางเศรษฐกิจของตัวเอง และดื่มด่ำบรรยากาศที่เชื่อกันว่าไทยจะก้าวไปเป็นเสือเศรษฐกิจตัวที่ 5 ตามฮ่องกง เกาหลีใต้ ไต้หวันและสิงคโปร์ และไปสู่ประเทศที่พัฒนาแล้ว

หน่าฮ่าน เป็นพื้นที่ที่ active เพราะมันไม่ใช่การไปเป็นผู้ชมคอนเสิร์ต แต่เป็นพื้นที่ที่พวกเขายึดใช้ในฐานะเป็นผู้กระทำ กระนั้นพื้นที่เช่นนี้ก็มีความเสี่ยงตามมา เพราะมันคือ ศูนย์รวมของวัยรุ่นเลือดร้อน

"แถวนี้แม่งเถื่อน บอกตรงๆ ถ้าไม่แน่จริงนะอยู่ไม่ได้" คำพูดนี้ของเชียร รถถัง โด่งดังเป็นอย่างยิ่งตั้งแต่สมัยหนังยังฉาย ทุกวันนี้นอกจากถูกตัดมาเป็นคลิปฉายซ้ำๆ กันแล้ว ยังเป็นมีมที่คนรุ่นใหม่รู้จักกันดี

หากนับต่อเนื่องจาก ‘ฟรีแลนซ์ฯ’ และ ‘ฮาวทูทิ้ง’ เราอาจเรียก Fast & Feel Love อย่างลำลองได้ว่าเป็นภาพยนตร์เรื่องที่สามในไตรภาค ‘สิ่งมีชีวิตในโลกทุนนิยมที่มีตนเองเป็นศูนย์กลาง’

ผลงานซีรีส์เรื่องแรกของ อ้วน - นคร โพธิ์ไพโรจน์ และ ตั๊ก - ฉันทนา ทิพย์ประชาติ อย่าง ‘หน่าฮ่าน เดอะซีรีส์’ ซึ่งถูกต่อยอดจากเวอร์ชั่นภาพยนตร์ ‘หน่าฮ่าน’ เมื่อปี 2019 แสดงให้เราเห็นกลุ่มแก๊งวัยรุ่นอีสานที่หลงใหลในการเต้นหน้าเวทีหมอลำ กลับมาโลดแล่นมีชีวิตอีกครั้ง

นี่คือเรื่องสั้นสามเรื่องจากผู้กำกับสามคนที่ถูกนำมาประกอบกันขึ้นเป็นหนังยาว ผูกพ่วงอยู่กับตำนานผีในมหาวิทยาลัย โดยเล่าผ่านช่วงเวลาของสามพิธีกรรมสำคัญนอกเหนือจากการศึกษา แต่ดูจะใหญ่โตและสำคัญกว่าการศึกษาเสียอีก นั่นคือ พิธีกรรมรับน้อง งานสถาปนามหาวิทยาลัย/การปฏิญาณตนตามวิชาชีพ และ การรับปริญญา

หนังในจักรวาลไทบ้าน เดินทางมาสู่ปีที่ 5 หากนับเป็นนักศึกษาระดับมหาวิทยาลัย บางคณะก็ถือว่าจบการศึกษาและเริ่มทำงานไปแล้ว ช่วงปี 2560-2561 ถือเป็นจุดที่หนังเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง จนมาถึงปี 2563 ที่ทุกวงการได้รับผลกระทบอย่างหนักมาจากโรคระบาดอย่างโควิด-19

หมู่บ้านในไทบ้านเดอะซีรีส์ เป็นภาพตัวแทนชนบทอีกชุดหนึ่งที่ต่างจากโลกชนบทในจินตนาการของชนชั้นกลางที่เป็นชุมชนสามัคคี ทำมาหากินอย่างเจียมเนื้อเจียมตน ชาวบ้านมีน้ำใจ เข้าวัดฟังธรรมรักษาศีล มีชีวิตอย่างพอเพียง พออยู่พอกิน แต่เป็นหมู่บ้านที่คึกครื้นไปด้วยวัยรุ่น วงเหล้า และชีวิตที่ไหลเรื่อยเปื่อยไร้สาระ เด็กในหมู่บ้านก็ไม่ใช่ลูกหลานที่น่ารัก คำว่า "เด็กเปรต" ยังอาจน้อยไป สำหรับพฤติกรรมของบักมืด เด็กแก่แดดจอมทำลายล้าง โลกของบักมืดนี่ทำลายภาพนักเรียนที่รัฐคุมได้อยู่หมัดแบบในแบบเรียนมานี-มานะกันเลย หนังเรื่องนี้พูดลาวกันทั้งเรื่อง ยกเว้นตัวละคร 3...