มโนธรรม เทียมเทียบรัตน์

ยุคหนึ่งหนังอิหร่าน มักมีลีลาการเดินเรื่องและวิธีนำเสนอเหมือนชวนคนดูร่วมเล่นเกมที่พบเห็นได้บ่อยเวลาจัดสัมมนาหรือทำกลุ่มสัมพันธ์ ที่มักเดินภายใต้โจทย์หรือกติกาบางอย่างซึ่งกว่าจะบรรลุเป้าหมาย มักมีการให้ผ่านด่านสิบแปดก่อน และโดยมากชอบใช้ตัวละครเด็ก

เมื่อถึงที่สุดแล้ว ความพยายามช่วยโรงสกาลาให้รอดจากการถูกทุบคือสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ สุดท้ายก็คงไม่มีอะไรดีไปกว่าการย้อนกลับไปหา content ที่เคยอยู่ในนั้น ว่าครั้งหนึ่งเคยเป็นเหมือนสื่อกลางให้ที่ตรงนั้นเกิดความทรงจำร่วมกับคนทุกรุ่น ซึ่งก็คือประดาหนังที่เคยผ่านจอฉายของโรงในละแวกนี้ อันที่จริงหนัง La Boum (1980, โคล้ด ปีโนโต) ก็ไม่เคยฉายสกาลา แต่ไปเข้าโรงสยาม ซึ่งกว่าจะได้ฉายจริงก็ล่วงเข้าปีพ.ศ. 2525 (ค.ศ. 1982) โดยในช่วงเดียวกันที่ฝรั่งเศสเขาดูภาคสองไปเรียบร้อยแล้ว...

เนื่องในโอกาสที่ วิมานดารา ได้รับเลือกเป็นภาพยนตร์ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภาพยนตร์ของชาติประจำปีนี้ มโนธรรม เทียมเทียบรัตน์ จึงขอชวนคุณผู้อ่านย้อนกลับไปรำลึกถึงหนังเรื่องนี้อีกครั้ง

หลังจากภาคแรกที่พูดถึงหนังเล่าเรื่องของเธอ ภาคสองนี้ มโนธรรม เทียมเทียบรัตน์ ขอชวนผู้อ่านระลึกชาติผลงานหนัง Agnès Varda อีกครั้งหนึ่ง ด้วยการพาผู้อ่านทัวร์หนังสารคดี 3 เรื่องเธอและดูว่ามีอะไรและสิ่งนั้นซ่อนตัวอย่างเรียบง่ายและงดงามในหนังเหล่านี้ได้อย่างไร

ขอชวนผู้อ่านระลึกชาติผลงานหนัง Agnès Varda อีกครั้งหนึ่ง ด้วยการพาผู้อ่านทัวร์หนังจำนวน 7 เรื่องของเธอและดูว่ามีอะไรซ่อนตัวอย่างเรียบง่ายและงดงามในหนังเหล่านี้ได้อย่างไร

นี่คือบทความตอนสองที่กล่าวถึงหนังของ จุฬญาณนนท์ ศิริผล ที่เคยออกฉายคู่กัน ที่ Bangkok Screening Room โดยชี้ให้เห็นถึงการก่อร่างใหม่จากสิ่งเดิม ทั้งจากต้นฉบับ ไปสู่งานสำเนา งานต่อยอดแตกขยายจนทำให้ต้นฉบับกลายเป็นสำเนา สำเนากลายเป็นต้นฉบับ

บทความชิ้นนี้เปิดเผยเนื้อหาส่วนสำคัญของภาพยนตร์ 'ไม่รู้' แบบไร้เหตุผลรองรับใดๆ ทั้งสิ้นครับ ว่าทำไมเวลาเจองานรีเมคทีไร ใจผมมักนึกไปถึงหนังชื่อ The Last Remake of Beau Geste (1977, Marty Feldman) ก่อนเป็นอย่างแรก ซึ่งอย่างกับเป็นยันต์อาบวาจาสิทธิ์พระร่วงคอยสะกดไม่ให้มีใครเอาเรื่อง Beau Geste ที่ว่าเอากลับมาสร้างใหม่กันจริงๆ จนทุกวันนี้แทบไม่มีใครรู้จักหนังที่ชื่อ...

มีจุดเล็กๆ ที่แทบจะมิได้มีส่วนขับเคลื่อนหนังเท่าไหร่ อยู่ช่วงกลางๆ เรื่องที่ตัวเอก 'อังค์' เข้าไปตีสนิทกับนักเคลื่อนไหวผู้ซึ่งเป็นที่ต้องการตัวของรัฐบาล ในขณะนั้น 'อังค์' ได้แปลงโฉมตัวเองเป็นชายหนุ่ม (โดยใข้ชื่อ 'อิน') มีบทสนทนาบนเตียง (ซึ่งมีแค่นั้นจริงๆ ครับ) ที่สองคนเขาถกกันถึงสิ่งที่อเมริกาปฏับัติกับญี่ปุ่นด้วยการไม่จับองค์จักรพรรดิ แต่เก็บไว้ เพื่อไม่ต้องการให้ญี่ปุ่นเป็นคอมมิวนิสต์ (ซึ่งอันนี้ไม่เคยรู้มาก่อนเลย) (เพราะเท่าที่เคยได้ยินมาคงมีแค่) หลังอเมริกาทิ้งบอมบ์ไปสองลูก...

ไม่ผิดครับ ถ้าเรายังไม่เกิดในช่วงเวลาที่หนัง L'Année Dernière à Marienbad (อาแลง เรอเนส์, 1961) มาฉายตามโรง (ซึ่งจริงๆ ก็ไม่เคยมาเข้าอยู่แล้ว แต่ถ้าเป็นที่อื่นบ้างล่ะ), ไม่ใช่เรื่องน่าน้อยใจว่าทำไมเราเพิ่งเคยดูหนัง La Jetée (คริส มาร์กเกอร์, 1962)...

นี่ก็เป็นตุเป็นตะ ซะ แต่ก็ต้องนับว่าเป็นการฉีกรูปแบบการจัดรอบสื่อเท่าที่เคยมีมาในดินแดนแหลมสุวรรณภูมิ (ซึ่งจริงๆแล้วน่าจะใช้คำว่าอีเวนท์น่าจะเหมาะกว่า) เริ่มจากสถานที่จัดฉายซึ่งก็ไม่ใช่โรงหนังด้วยครับ แต่เป็นคาเฟ่แบบเข้าไปแล้วกะจะให้รำลึกถึงวันตาย พอเข้างานปุ๊บ ทางเจ้าภาพทักทายก่อนประโยคแรก 'คุณเอมี่ไม่ได้มาด้วยนะครับ' (แหงเน่าะ เอ-ม่ง, เอ-มี่มีตัวตนอยู่จริงที่ไหน, ถ้าหมายถึงตัวดารา คือคุณ Kate Lyn Sheil นักแดง เค้าคงมาอยู่หร่อก) ประเดี๋ยวก็มีเลี้ยงอาหารประจำตามงานศพ...

มีผลงานหนังของ Sir Richard Attenborough อยู่กลุ่มหนึ่งที่ไม่ผูกติดกับตัวละครคนหนึ่งคนใด แต่ใช้ตัวเหตุการณ์มาทำหน้าที่เล่าเรื่อง อย่าง Oh!, What a Lovely War (1969, สงครามหฤหรรษ์) ก็เป็นบรรยากาศกว้างๆ ที่นู่นบ้าง, ที่นี่บ้างแบบตลกหกฉาก และยิ่งพอมาถึง A Bridge...

ค.ศ. 1982 รัฐบาลอังกฤษภายใต้นาง Margaret Thatcher ได้ปฏิเสธการต่อสัญญาเช่าเขตฮ่องกง (Hong Kong Territory) ก่อนครบสัญญาอายุเก้าสิบเก้าปีในปี 1997 (หรืออีกสิบห้าปีหลังจากนั้น) ผลจากการตัดสินใจของรัฐบาลอังกฤษ สร้างความไม่เชื่อมั่นในอนาคตของเขตปกครองฮ่องกง ทันทีที่ถูกเปลี่ยนมือตกเป็นของจีนแผ่นดินใหญ่ สร้างความหวาดวิตกต่อนักลงทุน+เจ้าของเงินและธุรกิจ (โดยเฉพาะชาติตะวันตก) ส่งผลให้เกิดการขนย้ายถ่ายโอนเงินทุนออกนอกประเทศเป็นว่าเล่น โดยเฉพาะทุนที่ต่างชาติถือครองสินทรัพย์ ซึ่งกระจายตัวไปหลายส่วนทั่วโลก  จนกระทั่งถึงวันส่งมอบเอกราชจากอังกฤษให้กับจีนแผ่นดินใหญ่ในค่ำคืนวันที่...

หนังบางเรื่องถูกสร้างให้ดูซ้ำ (นับวันยิ่งเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อยๆ) แต่ก็มีบางเรื่องที่สร้างขึ้นเพื่อให้ดูหนเดียวพอ เพราะหลังจากนั้นมันจะวนเวียนตามหลอนหลอก เพื่อไม่ให้ลืม และแม้แต่ในเรื่องเรื่องเดียวกันนี้เองก็เถอะ ที่มีการสวิงตัวของความรู้สึก ให้เหวี่ยงไปมาได้หลายรูปแบบ (ซึ่งรวมการเข้าถึงตัวหนัง) ที่เปลี่ยนจากเฉยเป็นชอบๆ เป็นยี้ๆ แล้วสุดท้ายก็ต้องกลับมาทบทวนกับมันอย่างระมัดระวังและรอบคอบอีกครั้งหนึ่งว่าเราหลงลืมหรือมองข้ามอะไรไปบ้างรึเปล่าซึ่ง Antebellum (2020, Gerard Bush and Christopher Renz) ก็คือหนึ่งในนั้น การจะเขียนรีวิวและทำความเข้าใจหนังอย่าง...

หนังอีโรติคเรื่องนี้ถ่ายในเมืองไทย แต่กลับไม่ได้รับการจดจำในฐานะ "หนังถ่ายในเมืองไทย" อย่างน่าเสียดาย ...มโนธรรม เทียมเทียบรัตน์พาเราย้อนรำลึกถึง Emmanuelle