สิทธิชัย เปลี่ยนทองดี

เมื่อพิจารณาจากจำนวนและรูปแบบที่เปลี่ยนไปของโชว์ตลกสแตนด์อัพในปี 2020 แล้ว เราอาจพูดได้ว่าช่วงกลางปีที่แล้วจนถึงต้นปีนี้เป็นช่วงวัดใจครั้งยิ่งใหญ่ของเหล่านักแสดงตลกในสหรัฐอเมริกา หลายคนเลือกที่จะใช้โอกาสนี้หยุดพักการแสดงเพื่อพัฒนาบท หลายคนสร้างพื้นที่ใหม่ขึ้นมาเพื่อป้อนเนื้อหาใหม่ๆ เข้ามาในกระแส ขณะเดียวกัน นักแสดงตลกอีกไม่น้อยเลือกจะใช้โอกาสนี้เพื่อทดลองที่ทางและวิธีใหม่ๆ ในการจัดโชว์

ทันทีที่ Luca ออกฉาย หนังได้รับชื่อเรียกเล่นๆ จากบรรดาสื่อว่าเป็น Call Me By Your Name ฉบับ Pixar แน่นอนว่าทางผู้กำกับเองก็ออกมาแจงต่อสื่อแล้วว่าไม่ได้จงใจจะให้มันออกมาเป็นแบบนั้น แต่ก็ช่วยไม่ได้เมื่อองค์ประกอบหลายอย่างของแอนิเมชั่นเรื่องนี้ไปพ้องเข้ากับหนังรักชื่อดังอีกเรื่อง

นี่คือผลงานใหม่ของเกร็ก แดเนียลส์ ผู้อยู่เบื้องหลังซีรีส์ซิทคอมเลื่องชื่ออย่าง The Office และ Park and Recreation เรื่องตลกของเขามักจะวนเวียนอยู่กับการวิพากษ์วัฒนธรรมองค์กรและความเย็นชาจนน่าขันของทุนนิยมในอเมริกา

การทำความเข้าใจการเงินในเวลาอันสั้นอาจไม่ง่าย Money, Explained สารคดีชุดใหม่ของ Vox Entertainment จึงเป็นงานที่ตั้งอยู่บนความท้าทายที่ว่าจะหยิบจับประเด็นร่วมสมัยทางการเงินมาเล่าอย่างไรให้สนุกและได้น้ำได้เนื้อในเวลาเพียงตอนละ 20 นาที

The Dig ภาพยนตร์ดัดแปลงจากนิยายชื่อเดียวกันของจอห์น เพรสตัน ที่ตีพิมพ์ในปี 2007 อิงจากเรื่องราวการค้นพบสุสานใต้เนินดินซัตตันฮู โบราณสถานที่มีชื่อเสียงโด่งดังที่สุดในเกาะอังกฤษที่ถูกค้นพบเพียงไม่นานก่อนสงครามโลกครั้งที่สองจะเริ่มต้น

ซีรีส์เรื่อง Gentefied ว่าด้วยผู้คนในย่านบอยล์ไฮตส์ ชุมชนฮิสแปนิก ที่กำลังจะถูกนายทุนขับไล่และกลืนชุมชนด้วยการดัดแปลงให้เป็นย่านการค้าเม็กซิกัน เพื่อหลอกขายฮิปสเตอร์คนขาวอีกที

ในช่วงรอยต่อทศวรรษ 70’s และ 80’s เคยมีกลุ่มคนพิการราวแปดสิบคนล้อมกรอบกันเป็นวงกลมเพื่อปิดถนนเส้นหนึ่งจนทำเอาการจราจรทั่วนิวยอร์คเป็นอัมพาต และแกนนำกลุ่มเดียวกันนี้เองเคยรวบรวมกลุ่มผู้พิการประท้วงรัฐมนตรีกระทรวงสาธารณสุข การศึกษาและสวัสดิการต่อเนื่อง 24 วันเพื่อกดดันให้มีการลงนามในข้อตกลงเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตผู้พิการทั่วสหรัฐอเมริกา

ภาพยนตร์ของออร์สัน เวลส์ มักเริ่มต้นด้วยความตาย เรื่องนี้ก็เช่นกัน ไม่ต่างอะไรกับบรรดาผลงานแสนยิ่งใหญ่ทั้งหลายที่เป็นได้ทั้งความภาคภูมิใจและคำสาปร้ายแรง ที่ส่งผลกระทบกับชีวิตของบรรดาผู้ที่รังสรรค์มันขึ้นมา Citizen Kane ทำเอาชีวิตของผู้ยิ่งใหญ่แห่งฮอลลีวูดประสบชะตากรรมชีวิตพลิกคว่ำคะมำหงาย ทั้งคนเขียนบทอย่างเฮอร์แมน แมนคีวิกซ์ที่เราได้เห็นไปแล้วใน Mank และกับตัวผู้กำกับอย่างออร์สัน เวลส์ ที่ไม่ว่าจะทำหนังออกมากี่เรื่องหลังจากนั้นก็จะต้องถูกเอาไปเทียบกับความยิ่งใหญ่ของผลงานสร้างชื่ออย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ คำสาปของเคน ทำเอาเวลส์เซ็งฮอลลีวูดจนต้องหนีไปอยู่ยุโรปเกือบสองทศวรรษ ก่อนที่เขาจะเริ่มรวบรวมแรงฮึดสุดท้ายมาทำหนังสั่งลาฮอลลีวูด The Other Side...

ราด้า แบลงค์ เป็นผู้หญิง เป็นคนดำ เป็นมือเขียนบทละครเวทีดาวรุ่งผู้ดับแสงไปแล้ว ปัจจุบันเธออายุสี่สิบปี นอกจากประกอบอาชีพครูสอนวิชาการเขียนในโรงเรียนมัธยมของรัฐแล้ว งานอีกอย่างของเธอคือปล่อยให้ตัวเองเฉาตายลงไปเฉยๆ ในห้องเช่าขนาดรูหนู แน่นอนว่าเธอรู้ตัวดีว่าการเปื่อยสลายลงไปตอนนี้ไม่ใช่เรื่องดีนัก เธอยังคงต่อสู้เพื่อให้บรรลุเป้าหมายการได้มีละครแสดงที่บรอดเวย์สมดังฝัน แต่เป้าหมายก็ดูจะเลือนรางห่างไกลนัก หากไม่ยอมอ่อนข้อลงให้กับพวกคนขาวจอมโอหังที่เป็นใหญ่อยู่ในวงการ ราวกับพระเจ้ายื่นมือเข้าช่วยเหลือด้วยวิธีการสุดประหลาด เธอแต่งเพลงแร็ปได้จากสังเกตเห็นก้นงอนๆ ของพวกผู้ชายคนขาวที่เดินผ่านไปมา ราด้าตัดสินใจแล้ว เธอจะเป็นแร็ปเปอร์! The Forty-Year-Old Version เป็นผลงานการกำกับและการแสดงของราด้า แบลงค์...

หลายครั้งที่ผมเริ่มทำความรู้จักผู้คนใหม่ๆ พวกเขาจะคุยกันเองว่าผมมีลักษณะบางอย่างที่เหมือนกับคนรู้จักอีกคนหนึ่ง ผมไม่แน่ใจนักว่าเป็นเพราะลักษณะทางกายภาพแบบลูกคนจีนที่มีอยู่เยอะแยะทั่วไปในบ้านเมืองนี้ บุคลิกท่าทางที่อาจจะไปลอกแบบใครๆ มาโดยไม่รู้ตัว หรือเพราะคู่แฝดที่ผมไม่เคยเห็นตัวนี้มันมีอยู่จริงกันแน่ คุณจะรู้สึกอย่างไรถ้าวันหนึ่งเดินไปเจอคนที่มีรูปร่างท่าทางเหมือนตัวเองเป๊ะๆ ราวกับเห็นภาพสะท้อนในกระจก เรื่องเหลือเชื่อพรรค์นี้เคยเกิดขึ้นมาแล้วบนโลก และไม่ได้เกิดกับคนหน้าเหมือนแค่สองคนเท่านั้น แต่เป็นสามเลยต่างหาก นี่คือเรื่องราวของสารคดีที่มีชื่อว่า Three Identical Strangers สารคดีเรื่องนี้ฉายครั้งแรกในเทศกาลซันแดนซ์ปี 2018 เล่าเรื่องราวประหลาดที่บ๊อบบี้ ชาฟราน ประสบพบเจอในปี 1980...

พ่อของผมตัวหดเล็กลงทุกครั้งที่ได้พบกันพวกเราเจอกันแค่ปีละไม่กี่ครั้ง บางคราวก็เจอกันเพียงครั้งเดียวในรอบสองสามปีทุกครั้งที่พบกัน ผมสังเกตเห็นว่าพ่อหดเล็กลงกว่าคราวก่อน กล่าวกันว่า มนุษย์เรานั้นตายได้สองครั้ง ครั้งแรกคือเมื่อสิ้นลมหายใจ ส่วนอีกครั้งคือเมื่อไม่มีใครจดจำเขาหรือเธอคนนั้นได้อีกแล้ว ชีวิตของเราจบลงได้สองครั้งจริงหรือ  Dick Johnson is Dead ผลงานสารคดีเรื่องใหม่ของเคียร์สเตน จอห์นสัน (ผู้สร้างชื่อจาก Cameraperson) ท้าทายกับความตายทั้งสองครั้งที่ว่า ด้วยการจับเอาดิค จอห์นสัน คุณพ่อผู้กำลังเข้าสู่ภาวะความจำเสื่อมถอยจากโรคอัลไซเมอร์ มาถ่ายจำลองฉากการตายหลากหลายรูปแบบเก็บไว้ ในทางหนึ่งแล้วการกระทำเช่นนี้กวนตีนอย่างเหลือเชื่อ...

นับเป็นเรื่องยากเหลือเกินที่จะเบือนสายตาออกไปจากข่าวสารการชุมนุมช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา แต่การหันเหความสนใจของเราออกไปบ้างเพื่อพักผ่อนฟื้นฟูสภาพจิตใจก็นับเป็นสิ่งที่จำเป็น ถือว่าโชคเข้าข้างเราอยู่บ้างที่ยังมีสิ่งที่น่าสนใจและเข้ากันกับสถานการณ์บ้านเมืองให้หาดูในระบบสตรีมมิ่ง ทั้งหนังแห่งการประท้วงอย่าง The Trial of The Chicago 7 และสารคดีชุดใหม่ของ Vox สำนักคอนเทนต์หัวก้าวหน้าที่เราจะหยิบยกมาพูดถึงกันในครั้งนี้  Whose Vote Counts, Explained คือซีรีส์สารคดีเชิงอรรถ 3 ตอน...

ข้อสังเกตที่น่าสนใจประการหนึ่งในขบวนการเคลื่อนไหวทางการเมืองของบรรดานักเรียนนักศึกษาช่วงหลายเดือนที่ผ่านมานี้คือ สัดส่วนของผู้ชุมนุมเพศหญิงมีมากกว่าผู้ชุมนุมเพศชายอย่างมีนัยสำคัญ ข้อสังเกตนี้มาพร้อมกับแนวคิดที่ว่า วัยรุ่นหญิงเหล่านี้นี่แหละ คือเหยื่อผู้ได้รับผลกระทบจากการกดขี่อย่างเข้มข้นที่สุดในบ้านนี้เมืองนี้ การพูดคุยเรื่องแนวคิดสตรีนิยม อย่างแพร่หลายทั้งบนเวทีทางการเมืองและในหมู่ประชาชนโซเชียลเนตเวิร์กยิ่งตอกย้ำเรื่องนี้อย่างหนักแน่น เพื่อเป็นการตอบรับบทสนทนาของสังคมเรื่องสิทธิสตรีดังที่กล่าวถึง เราจะขอหยิบยกโชว์ที่ชื่อว่า Can I Touch It? ของวิทนีย์ คัมมิงส์อันว่าด้วยเรื่องผู้หญิงและหุ่นยนต์ (?) ในปี 2019 มาพูดถึงกันในฐานะการแสดงเดี่ยวไมโครโฟนที่พูดถึงหัวอกลูกผู้หญิงด้วยลีลาสุดแสบคัน และทิ้งปมประเด็นน่าขบคิดเกี่ยวกับขบวนการสิทธิสตรีสมัยใหม่เอาไว้ได้อย่างน่าสนใจ ก่อนจะพูดถึงตัวโชว์...

“ผมคิดว่านี่คือโชว์ตลกครั้งแรกของเกาหลี ไม่สิ โชว์แรกของโลกที่รับฟังความคิดเห็นจากทุกคน แบบทุกคนจริงๆ เลยนะ” ยู บยองแจ ตลกผมทองท่าทางยียวนอธิบายกับคนดูว่าในการแสดงครั้งนี้ เขาสร้างเครื่องมือชิ้นหนึ่งขึ้นมา เครื่องมือที่ว่านี้รวบรวมเอาความเห็นจากสื่อสังคมออนไลน์ต่างๆ ที่เคยพูดถึงเขา วิธีการทำงานคือเมื่อเขาพูดอะไรที่น่าจะทำให้ ‘ชาวเน็ต’ ไม่สบายใจ มันจะส่งสัญญาณเตือนแล้วอ่านความเห็นจากชาวเน็ตเกี่ยวกับประเด็นที่เขาพูดออกมาให้ทุกคนฟัง ถามว่าทำไมเขาถึงต้องทำแบบนี้ก็เพราะว่าในโชว์คราวที่แล้ว เขาด่าอดีตประธานาธิบดีว่า “ไอ้ชาติชั่ว” น่ะสิ “ ‘ชอนดูฮวัน ไอ้ชาติชั่ว’...

หนึ่งในกลุ่มคนที่ถูกหยิบยกขึ้นมาใช้เป็นวัตถุดิบในการเล่ามุกตลกเรียกเสียงหัวเราะได้มากที่สุดบนเวทีโชว์คือ คนเฒ่าคนแก่ เพราะในชีวิตของใครๆ ก็คงจะต้องมีประสบการณ์กับผู้สูงอายุที่มักจะทำอะไรเหนือความคาดหมายกันทั้งนั้น ไม่ว่าจะเป็นกับสมาชิกในครอบครัว เพื่อนบ้านข้างเคียง ผู้คนในชีวิตประจำวัน หรือแม้กระทั่งคนแปลกหน้า เหตุที่คนเหล่านี้มักจะทำอะไรเหนือคาดนั้น โดยมากแล้วมักจะเกิดขึ้นกับความ “ไม่ประสีประสา” ต่อบรรทัดฐานใหม่ที่เกิดขึ้นมาทั้งที่พวกเขายังปรับตัวไม่ทัน และเกิดได้เร็วยิ่งขึ้นอีกบนโลกที่อะไรๆ ก็เชื่อมถึงกันหมดอย่างทุกวันนี้ My Dad Wrote A Porno เป็นโชว์พิเศษที่ต่อยอดมาจากรายการพอดแคสต์สัญชาติอังกฤษ...